Wat is de oorzaak van die rottige eetbuien?
Eetbuien wie kent ze niet? Die zak chips, het pak koekjes of die plak chocola die je in een keer opeet zonder dat je er erg in hebt. Het wordt een ander verhaal als het daar niet bij blijft, als je de hele koelkast leeg (vr)eet of je zelfs de deur uit gaat om nog meer eetbuivoedsel te kopen. Als je dagelijks eetbuien hebt die niet meer te stoppen zijn en je door blijft eten totdat je fysiek niet meer kunt en je je diep ellendig voelt van de pijn in je lijf en de schaamte in je hoofd. Wat is de oorzaak? Alleen emoties? Nee, er zijn drie oorzaken.
Drie oorzaken voor eetbuien
Er zijn drie hoofd oorzaken voor eetbuien:
- Een psychische: als verdoving, ontlading of schuilplek. Dit zijn eetbuien om emoties te reguleren.
- Een fysieke: je hebt al te lang, te weinig gegeten en je lichaam zet je aan tot een eetbui om maar zo snel mogelijk voedingstoffen binnen te krijgen. De eetbuien vanuit lichamelijke behoefte.
- Een gewoonte: eetbuien zijn een gewoonte geworden die worden getriggerd door een bepaalde volgorde die je altijd hanteert, een bepaalde situatie die altijd gevolgd wordt door een eetbui of bepaalde voeding die hoort bij eetbuien.
1. Eetbuien om emoties te reguleren
Emotie-eten, iedereen groeit er mee op en bijna iedere volwassene herkent het wel. Een snoepje voor de schrik, voor de pijn, als troost of beloning. Een zak snoep voor de gelopen avondvierdaagse. Eten of alcohol als beloning omdat je hard gewerkt hebt of een ingrijpende situatie hebt meegemaakt. Eten als verzachting of verdoving. Mijn moeder zei vroeger al als ze achter elkaar bonbons op at “even m’n ongenoegen weg eten”.
Dit zijn allemaal nog milde vormen. Maar als je de hele koelkast en voorraadkast gaat leeg eten, of speciaal naar de winkels gaat om grote voorraden eten in te kopen om een eetbui te hebben dan is het een ander verhaal.
Eetbuien om stress af te reageren. Eetbuien om maar niet te hoeven voelen, om het nare gevoel in je buik weg te drukken, om jezelf te verdoven, om ieder gevoel van leegte op te vullen met eten. Om niet te hoeven voelen dat je boos bent of bang of verdrietig. Om niet te hoeven piekeren over wat er gaande is in je leven. Om even afgesloten te zijn van de ingewikkelde wereld om je heen. Even alleen, in je cocon, alleen met het eten.
Dat je daarna spijt krijgt, je schaamt, boos bent op jezelf en vervolgens strenge maatregelen neemt om de gedane schade weer teniet te doen, daar ben je op het moment van de eetbui niet mee bezig. Pas achteraf weet je weer dat die eetbui niets oplost. Dat het een lapmiddel is en geen oplossing. Dat je er weer ingestonken bent.
2. Eetbuien als lichamelijke behoefte
Naast de psychologische kant van eetbuien zit er ook een fysieke kant aan. Als je te lang te weinig hebt gegeten (maaltijden overgeslagen, te lang uitgesteld of te weinig hebt gegeten) zet je lichaam je aan tot een eetbui om maar zo snel mogelijk voedingstoffen binnen te krijgen.
Als je lichaam een tekort heeft of gaat krijgen aan voedings- en bouwstoffen, dan zal het er alles aan doen om te krijgen wat het nodig heeft. 90-95% van wat we doen is onbewust en die noodzaak van je lichaam om te krijgen wat het nodig heeft zit in dat onbewuste (net als je ademhaling en je hartslag).
Hoe meer tekorten je krijgt, hoe eerder je lichaam die 90-95% kracht zal inzetten om jou tot eten te bewegen. En er alles aan doen om dan veel binnen te krijgen. Daar kun je met je 5-10% bewuste niet tegenop. Die drang is onbeheersbaar en kan van daaruit die extreme eetbuien veroorzaken. Het is dus niet alleen een kwestie van verdoven, verzachten en ontlading van emotie waardoor je een eetbui krijgt, maar ook een fysieke drang (reflex) die heel erg sterk is. Je lijf heeft immers brandstof nodig.
Dus eet je niet, te weinig, niet op tijd, of verbrand je meer energie dan dat je beschikbaar hebt, dan gaat je lijf jou aanzetten tot een eetbui. Hoe je het ook wendt of keert.
3. Eetbuien als gewoonte
Naast de psychologische en fysieke kant, is er nog een derde kant die invloed heeft op het krijgen van eetbuien. Die van de gewoonte. Het hebben van eetbuien kan heel gemakkelijk een gewoonte worden, een patroon dat bij je dagelijks leven hoort, net als het poetsen van je tanden of andere rituelen die je hebt.
Je kent ongetwijfeld het verhaal van Pavlov. Pavlov, een gedragsdeskundige, ontdekte hoe er een verband kan ontstaan tussen twee dingen die eigenlijk niets met elkaar te maken hebben: De Pavlov reactie. Pavlov had een hond en die gaf hij uiteraard elke keer braaf te eten. En hoe gaat dat bij honden die eten krijgen? Die gaan al kwijlen zodra ze de etensbak aan zien komen. Nu voegde Pavlov hier nog iets aan toe. Vlak voordat hij de hond te eten gaf, liet hij een belletje rinkelen. Vlak voor het eten rinkelde hij de bel, kwam dan aan met het eten, de hond ging kwijlen en vervolgens eten. Na dit een aantal keer herhaald te hebben rinkelde hij alleen de bel en gaf geen eten. En wat zag hij? De hond ging ook kwijlen zonder eten. Het rinkelen van de bel was voor de hond gekoppeld aan eten, waardoor hij ging kwijlen. Dit noemen ze een geconditioneerde reflex. Een reflex (kwijlen) die gekoppeld wordt aan iets anders (de bel) dat eigenlijk niets met eten te maken heeft. En zo komen onbedoelde patronen en gewoontes tot stand. Via je onbewuste.
Dit werkt ook zo met eetbuien. Stel dat jij een aantal keren thuiskomt en je dan afreageert van de dag door een eetbui te hebben. Dan wordt het logisch dat je op een gegeven moment altijd als je thuiskomt behoefte gaat krijgen aan een eetbui. Je lichaam koppelt thuiskomen aan een eetbui. Of koppelt bepaald eten aan een eetbui. Of koppelt een bepaalde reactie van iemand aan een eetbui. Zo kunnen allerlei Pavlov-reacties ontstaan ook als het gaat om eetbuien.
Je kunt je waarschijnlijk voorstellen dat dit soort Pavlov-reacties ook betrekking hebben op compensatiegedrag als braken, laxeren en extreem bewegen. Eten, bepaalde voedingsmiddelen of bepaalde situaties worden onbewust gekoppeld aan jouw compensatie-overlevingsmechanismen.
Het inzicht dat dit soort onbewuste processen meespelen bij je eetstoornis, helpt om dit soort onbedoelde koppelingen ook weer los te kunnen koppelen.
Gerelateerde blogs:
- Honger, trek of emotie. Laat je lijf je antenne zijn voordat je naar eten grijpt.
- Help, hoe kan ik stoppen met eetbuien. 5 Tips
- Gratis-e-boek met 21 tips om te stoppen met eetbuien
Nou ben ik benieuwd. Welke van de drie oorzaken spelen een rol bij jouw eetbuien? Deel je antwoord in het reactieveld hieronder.
als ik lees over het emotie eten dan klopt dat 200 percent bij mij. maar ik zou willen weten wat ik er aan kan doen. kan ik met medicatie die drang wat afzwakken ? als ik zo een vreetbui heb dan voel ik me volledig machteloos om aan eten te weerstaan en natuurlijk van zodra ik het binnen heb dan heb ik er spijt van
Beetje late reactie van mij Chantal, want zag pas vandaag dat jouw reactie in de spam was beland. Maar ik snap helemaal dat je je machteloos voelt om eten te weerstaan. Weet dat de drang naar eten, zeker als het een gewoonte is geworden, wordt veroorzaakt door de gewoonte (want ik vermoed dat je al langer emoties probeert te voorkomen of te omzeilen door eten) en door hormonale en fysieke reacties in je lichaam. Deze combinatie maakt het zo ingewikkeld om ermee om te gaan. Als je alleen al denkt aan eten op die lastige momenten, worden je smaakpapillen aangezet en gaat het speeksel eigenlijk al lopen. Dit is in feite een soort dierlijke reactie van ons lichaam die ons voorbereidt op voedselvertering. Ook maakt ons lichaam dopamine (gelukshormoon) aan als je lekker eet waardoor stresshormonen (als cortisol) kunnen verdwijnen. Dat is dus ook een beloning. Als je dat een tijdje gedaan hebt, bereidt je lichaam zich al voor op dit soort situaties. Dan hoef je het alleen de onrust te voelen of aan eten te denken of je lichaam en hormoonstelsel gaat zich al klaarmaken voor lekkers. En als je het niet eet, krijg je een soort ontwenningsverschijnselen. Dat is heel normaal, maar heeft eigenlijk helemaal niets te maken met wie jij bent en wat je wilt. Het is puur een lichamelijke, instinctmatige reactie op lekkers. Je hoeft dus niet te schrikken als je lichaam zo’n (sterke) reactie geeft. Dit beseffen helpt je misschien al wel om op die momenten je hoofd helder te houden en jezelf af te vragen: heeft mijn lijf nu echt voeding nodig of gaat het hier helemaal niet om eten maar om onrust en emoties? Of heb ik nu echt trek in dit eten, is dit nu echt het lekkerste wat ik zou willen eten of dat eten waar mijn lijf echt behoefte aan heeft? Tel daarbij op de vraag: Als ik dit nu doe, zijn ik en mijn lijf daar over twee uur ook nog steeds blij mee? En dan kun je bewust kiezen voor wat je wel wilt en wat wel goed voor jou is. Voor dat moment en daarna. Maar jouw vraag is: “Wat dan wel?”. De enige, duurzame oplossing is, te leren omgaan met emoties en te beseffen dat het hier om emoties gaat en niet om eten. Weet sowieso dat emoties voorbij gaan. Het gaat er dus om jezelf tot rust te brengen (overdag al of het moment zelf). In dit blog vind je een paar tips hiervoor. Veel mensen gebruiken ook de wandelmeditatie die je bij mijn gratis e-boek vind voor deze lastige momenten. Even de deur uit stappen, de MP3 meditatie op je kop en dan gaat het al een stuk beter.
Twee redenen, gewoonte om tijdens bepaalde situaties gewends zijn wat te eten en emotie eten. Ik ben alleen thuis en schaam me voor mezelf voor wie en wat ik ben.
Hoi Lonneke, goed geschreven! Bij de lichamelijke behoefte heb ik nog een kleine aanvulling: met een koolhydraatrijk voedingspatroon breng je je hormoon insuline uit balans, waardoor je vaak nog meer gaat eten.
Zo is het precies Marijke, goed om in de gaten te houden dat vooral snelle koolhydraten (wit brood, witte pasta, zoet beleg, koek, snoep, vruchtensap en zoete zuiveldranken, etc.) dit effect hebben. Beter langzame koolhydraten (volkoren granen als zilvervliesrijst, quinoa, haver, zoete aardappel, etc.) of juist kiezen voor handje noten, eitje, wat rauwkost, etc. Zie ook de blogs over de bloedsuikerspiegel en tips en tricks voor een stabiele bloedsuikerspiegel.
Absoluut de derde ‘ eten uit gewoonte’. De hele dag gaat het prima, weersta ik verleidingen en weet ik keurig gezond te eten. Driemaal daags een maaltijd , 2 stuks fruit en 1,5 ltr water. Wanneer ik echter, na mijn avondeten op de bank zit voor de tv begint het.. een stemmetje en ik ga op zoek naar iets eetbaars. Crackers, krentenbol het maakt niet uit. Nadien ontzettend spijt; het ging immers de hele dag zo goed! Iedere avond opnieuw neem ik me voor dat het de allerlaatste keer was.. Maar helaas. Het maakt mijn avonden voor de tv op de bank (wat ik heerlijk vind na een dag hard werken ) een heel stuk minder leuk!
Hi Lonneke, dat snap ik helemaal. Ben je de hele dag goed bezig en dan zoiets. Ik kan me voorstellen dat dat dan een beetje een domper is. Kijk eens hoe je deze eetgewoonte kunt doorbreken. Hoe minder je aan de ‘roep naar iets lekkers’ toegeeft, hoe minder vaak deze voor zal komen. Hierbij een paar tips die hierbij kunnen helpen, c.q. het wat makkelijker maken om deze roep om lekkers te weerstaan:
– Op een andere plek (bijvoorbeeld een andere stoel of bank) gaan zitten helpt vaak al een heel stuk om de gewoonte te doorbreken.
– Het aloude tot 10 tellen of een paar minuten wachten wil ook nog weleens helpen.
– Een therapeutisch wasje vouwen tijdens het TV-kijken (dan heb je je handen toch nodig voor wat anders).
– Tegen het stemmetje zeggen dat je hem wel gehoord hebt, maar dat je even over slaat, kan ook.
– Of een film kijken zonder reclamebreaks.
– In mijn e-boek “Eerste Hulp Set bij Eetbuien” vind je overigens 21 tips die hierbij kunnen helpen.
– En ik schreef onlangs dit blog en dat ging hier ook over “Het is nu toch al een verloren dag“
PS ook brood zou dat effect al hebben. Dat je als je brood eet, er meer en meer van wilt eten b.v. door de gluten erin.
Blijven dooreten van brood, kan meerdere oorzaken hebben. Ik noem er een paar:
1. Ook hier kan je bloedsuikerspiegel weer parten spelen. De tarwe in het brood is de afgelopen eeuw zo doorgekweekt dat de landbouwopbrengsten maximaal zijn. Helaas is hierbij ook de voedingswaarde veranderd waardoor ook hier de koolhydraten zeer snel omgezet worden in suikers en deze je bloedsuikerspiegel verhogen. Je lichaam gaat compenseren met insuline aanmaak en hierdoor kun je dan weer in een dip terecht komen. Wit of maisbrood heeft dit effect meer dan volkoren brood of meergranen/zaden brood. Herken je die bloedsuiker dip, dan zou je eens kunnen kijken of je brood kunt kopen met minder bewerkte ingrediënten of van bijvoorbeeld spelt of brood te kopen waar ook noten of zaden in verwerkt zitten (dit zorgt ervoor dat je bloedsuikerspiegel minder snel stijgt). Probeer het uit en kijk hoe het voor jou werkt.
2. Het kan ook liggen aan je beleg. Is dat zoet of hartig? Zoet zorgt ook weer voor snellere stijging van je bloedsuikerspiegel.
3. Of aan het feit dat je eigenlijk al te lang je hongergevoel hebt genegeerd. Dan duurt het langer voordat je een gevoel van verzadiging bereikt.
4. Heb je naast het dooreten van je brood, ook vaak pijn in je buik, een opgeblazen gevoel of ontlasting die dunner is dan je zou willen, dan kan het zijn dat je een intolerantie voor gluten of tarwe hebt of misschien wel een darmparasiet. Je kunt eens proberen om twee weken geen tarweproducten te eten en ’s ochtends bijvoorbeeld te ontbijten met havermoutpap en tussen de middag bijvoorbeeld een salade te nemen en dan eens te kijken hoe dat bevalt. Heb je echter last van deze klachten, dan zou ik ook aanraden om een keer bij een natuurvoedingsdeskundige langs te gaan of bij je huisarts en eventueel wat onderzoeken te laten doen.
Het allerbelangrijkste blijft bij alles: luister naar je lichaam. Heb jij last van bepaalde voedingsmiddelen? Probeer dan eens een alternatief en kijk hoe dat voor jou werkt. Succes, Charlie
Wat ik mis als oorzaak is dat sommige producten of soorten ‘voeding’ verslavend kunnen werken. B.v. cacao of suiker of chips (zout / hartig eten). Dat je als je er eenmaal een portie van hebt gegeten, je lichaam / brein er méér van wil (en meer).
Hoe zie jij dat Charlie?
Ja suiker kan behoorlijk verslavend zijn. Maar dat zit ‘m niet in een stofje dat erin zit (zoals bij alcohol, drugs of sigaretten), maar op de werking op je bloedsuikerspiegel. Als je suiker eet, stijgt je bloedsuiker spiegel enorm, je lichaam gaat dan direct veel insuline aanmaken en dan kan je bloedsuikerspiegel zo maar naar beneden denderen. En dan krijg je weer behoefte aan meer. Gebruik je geen (geraffineerde) suiker, dan blijft je bloedsuikerspiegel beter in balans en neemt de kans op eetbuien af. Zie ook mijn blog Het eetpatroon dat mij definitief afhielp van mijn eetbuien en boulimia. Bij chips denk ik eerder dat het komt door de ‘bite’ en de eigenlijk wat flauwe smaak waardoor je eigenlijk geen verzadiging bereikt en daardoor maar door blijft eten. Qua cacao zijn de meningen wat verdeeld. Ik vond er wel een leuk blog over. Hierbij de link.
In het boekje gevaar en risico, de kern van angst wordt maar een oorzaak aangewezen voor eetstoornissen in plaats van drie.
Hi Frank, ik ben nu wel heel benieuwd. Welke oorzaak wordt daar aangegeven en hoe kijk jij hiernaar?
Het gaat hier overigens niet over de oorzaak van eetstoornissen in dit blog, maar over drie hoofdoorzaken van eetbuien.
Dat boekje legt een relatie tussen stress en angst. Het beweert dat alle stress voortkomt uit angst. Bijvoorbeeld de stress die voortkomt uit onbegrepen gevoelens. Dat is een probleem, dat wil je niet, dus stress. Het zegt dat onbegrepen gevoelens een gevaar voor je vormen en dat je die gevoelens verdrijft met te veel en lekker eten. Het zegt dat onzekerheid gevaarlijk is omdat er een kans is dat je verkeerde keuzes maakt. Het zegt dat eten zelf een gevaar is. Eten veroorzaakt vet. Het zegt: vet is als een ongevaarlijke splinter. Het hoort niet bij jou en het moet eruit. Tja, het heeft bij mij in ieder geval veel losgemaakt.
Wat fijn dat het boekje je zoveel inzichten heeft gegeven en veel heeft losgemaakt. Snappen wat er bij je gebeurt helpt altijd enorm bij het zetten van vervolgstappen en het kunnen loslaten van oude patronen. Ik sluit me helemaal aan bij de mening dat angst en stress de oorzaak zijn van heel veel typische gedragspatronen die we allemaal wel hebben. De oplossing ligt in het naar je gevoelens en angsten toe gaan. Ze onder ogen zien en accepteren. Je kunt ze best een tijd lang ontkennen, verdoven of wegstoppen, maar dat is slechts een korte termijn oplossing. Zie ze, ervaar ze en geef ze de ruimte en je zult merken dat je stabieler en rustiger wordt.
Heb geen eetbuien, ik reageer af met bewegen niet met eten. Te kort aan eten geef ik niet aan toe
Hi Antoinette, ook een interessante. Ben ook wel benieuwd waar jouw bewegingsreactie vandaan komt? Heeft dat te maken met emoties, een lichamelijke behoefte, een gewoonte of iets anders? En als je er zo over nadenkt, is dat dan ook de reactie die goed is voor jou, je lijf voor nu en de lange termijn?
Ik moet eerlijk zeggen dat ik er niet een van de drie specifiek kan aanwijzen al denk ik dat de eerste bij mij het meeste speelt (speelde) het wordt alleen op een gegeven moment ook een gewoonte de genoemde pavlov methoden. Als je laatste weet te onderbreken is het al een stuk minder maar bij mij kon ik dit niet onderbreken doordat ook het eerste behoorlijk speelde en dus lag de trigger er weer om te eten…..
Maar soms was het ook door gedachten en emotie dat ik juist niet at en dus op een gegeven moment echt moest eten omdat ik zo zwak of duizelig was van het niet eten dat daar een eetbui door ontstond.
Tja lastig persoon ben ik. Maar ik denk dat het een ook met het ander in combinatie is.
Conclusie voornamelijk de emoties veroorzaken bij mij de eetbuien…….
Hi Jolanda, leuk die afweging of het nu het een is of het ander. Ze komen bijna altijd alledrie wel voor. Jouw afweging bewijst dat maar weer.
Ik at destijds ook vooral om me te verdoven of uit frustratie maar ook wel omdat ik te weinig at of omdat het een gewoonte was geworden om na een zware dag eetbuien te hebben. Soms was zelfs dat er niemand thuis was een trigger omdat ik dan ongestoord m’n gang kon gaan.
Na mijn herstel is het een gewoonte geworden om te checken waar ik echt behoefte aan heb. Ben ik labiel dan weet ik dat eten niet helpt, maar wel een warm bad, een knuffel, een goed gesprek of een mooi tijdschrift of goede film. Heb ik honger, dan eet ik wat voedzaams, trek dan kies ik iets lekkers en gewoontes heb ik tegenwoordig vrij snel door. Alle drie de oorzaken zijn er dus nog steeds, ik ga er alleen anders mee om. Wat ik me toen heb aangeleerd dat doe ik nog steeds. En dat geeft een zeer goed gevoel.
Bewust worden van wat wat is helpt bij de oplossing.
Hallo Charlie,
Een toevoeging bij fysiek. Ontregeling van je systeem (lichaam/geest) a.g.v dieperliggende oorzaken. Zoals bijvoorbeeld (in mijn geval indertijd) onontdekt slaap apneu. Enorme behoefte aan Koolhydraatrijk voedsel om maar energie te krijgen. Zelfs na diagnose en start van behandeling kan het tot 3 jaar duren voordat het (nog mogelijke) herstel en lichaamsbalans weer genormaliseerd is.
Goede toevoeging Koos. Ook dat soort oorzaken kunnen een hele grote rol spelen.
In het kader van fysieke aanleidingen is ook het gebruik van suiker er een die een systeem kan ontregelen. Als je veel snelle koolhydraten of suikers gebruikt, stijgt de insuline aanmaak, zakt je bloedsuikerspiegel enorm en geeft je lichaam het sein voor nog meer eten.