Wat is de oorzaak van die rottige eetbuien?
Eetbuien wie kent ze niet? Die zak chips, het pak koekjes of die plak chocola die je in een keer opeet zonder dat je er erg in hebt. Het wordt een ander verhaal als het daar niet bij blijft, als je de hele koelkast leeg (vr)eet of je zelfs de deur uit gaat om nog meer eetbuivoedsel te kopen. Als je dagelijks eetbuien hebt die niet meer te stoppen zijn en je door blijft eten totdat je fysiek niet meer kunt en je je diep ellendig voelt van de pijn in je lijf en de schaamte in je hoofd. Wat is de oorzaak? Alleen emoties? Nee, er zijn drie oorzaken.
.
.
Drie oorzaken voor eetbuien
Er zijn drie hoofd oorzaken voor eetbuien:
- Een psychische: als verdoving, ontlading of schuilplek. Dit zijn eetbuien om emoties te reguleren.
- Een fysieke: je hebt al te lang, te weinig gegeten en je lichaam zet je aan tot een eetbui om maar zo snel mogelijk voedingstoffen binnen te krijgen. De eetbuien vanuit lichamelijke behoefte.
- Een gewoonte: eetbuien zijn een gewoonte geworden die worden getriggerd door een bepaalde volgorde die je altijd hanteert, een bepaalde situatie die altijd gevolgd wordt door een eetbui of bepaalde voeding die hoort bij eetbuien.
1. Eetbuien om emoties te reguleren
Emotie-eten, iedereen groeit er mee op en bijna iedere volwassene herkent het wel. Een snoepje voor de schrik, voor de pijn, als troost of beloning. Een zak snoep voor de gelopen avondvierdaagse. Eten of alcohol als beloning omdat je hard gewerkt hebt of een ingrijpende situatie hebt meegemaakt. Eten als verzachting of verdoving. Mijn moeder zei vroeger al als ze achter elkaar bonbons op at “even m’n ongenoegen weg eten”.
Dit zijn allemaal nog milde vormen. Maar als je de hele koelkast en voorraadkast gaat leeg eten, of speciaal naar de winkels gaat om grote voorraden eten in te kopen om een eetbui te hebben dan is het een ander verhaal.
Eetbuien om stress af te reageren. Eetbuien om maar niet te hoeven voelen, om het nare gevoel in je buik weg te drukken, om jezelf te verdoven, om ieder gevoel van leegte op te vullen met eten. Om niet te hoeven voelen dat je boos bent of bang of verdrietig. Om niet te hoeven piekeren over wat er gaande is in je leven. Om even afgesloten te zijn van de ingewikkelde wereld om je heen. Even alleen, in je cocon, alleen met het eten.
Dat je daarna spijt krijgt, je schaamt, boos bent op jezelf en vervolgens strenge maatregelen neemt om de gedane schade weer teniet te doen, daar ben je op het moment van de eetbui niet mee bezig. Pas achteraf weet je weer dat die eetbui niets oplost. Dat het een lapmiddel is en geen oplossing. Dat je er weer ingestonken bent.
2. Eetbuien als lichamelijke behoefte
Naast de psychologische kant van eetbuien zit er ook een fysieke kant aan. Als je te lang te weinig hebt gegeten (maaltijden overgeslagen, te lang uitgesteld of te weinig hebt gegeten) zet je lichaam je aan tot een eetbui om maar zo snel mogelijk voedingstoffen binnen te krijgen.
Als je lichaam een tekort heeft of gaat krijgen aan voedings- en bouwstoffen, dan zal het er alles aan doen om te krijgen wat het nodig heeft. 90-95% van wat we doen is onbewust en die noodzaak van je lichaam om te krijgen wat het nodig heeft zit in dat onbewuste (net als je ademhaling en je hartslag).
Hoe meer tekorten je krijgt, hoe eerder je lichaam die 90-95% kracht zal inzetten om jou tot eten te bewegen. En er alles aan doen om dan veel binnen te krijgen. Daar kun je met je 5-10% bewuste niet tegenop. Die drang is onbeheersbaar en kan van daaruit die extreme eetbuien veroorzaken. Het is dus niet alleen een kwestie van verdoven, verzachten en ontlading van emotie waardoor je een eetbui krijgt, maar ook een fysieke drang (reflex) die heel erg sterk is. Je lijf heeft immers brandstof nodig.
Dus eet je niet, te weinig, niet op tijd, of verbrand je meer energie dan dat je beschikbaar hebt, dan gaat je lijf jou aanzetten tot een eetbui. Hoe je het ook wendt of keert.
3. Eetbuien als gewoonte
Naast de psychologische en fysieke kant, is er nog een derde kant die invloed heeft op het krijgen van eetbuien. Die van de gewoonte. Het hebben van eetbuien kan heel gemakkelijk een gewoonte worden, een patroon dat bij je dagelijks leven hoort, net als het poetsen van je tanden of andere rituelen die je hebt.
Je kent ongetwijfeld het verhaal van Pavlov. Pavlov, een gedragsdeskundige, ontdekte hoe er een verband kan ontstaan tussen twee dingen die eigenlijk niets met elkaar te maken hebben: De Pavlov reactie. Pavlov had een hond en die gaf hij uiteraard elke keer braaf te eten. En hoe gaat dat bij honden die eten krijgen? Die gaan al kwijlen zodra ze de etensbak aan zien komen. Nu voegde Pavlov hier nog iets aan toe. Vlak voordat hij de hond te eten gaf, liet hij een belletje rinkelen. Vlak voor het eten rinkelde hij de bel, kwam dan aan met het eten, de hond ging kwijlen en vervolgens eten. Na dit een aantal keer herhaald te hebben rinkelde hij alleen de bel en gaf geen eten. En wat zag hij? De hond ging ook kwijlen zonder eten. Het rinkelen van de bel was voor de hond gekoppeld aan eten, waardoor hij ging kwijlen. Dit noemen ze een geconditioneerde reflex. Een reflex (kwijlen) die gekoppeld wordt aan iets anders (de bel) dat eigenlijk niets met eten te maken heeft. En zo komen onbedoelde patronen en gewoontes tot stand. Via je onbewuste.
Dit werkt ook zo met eetbuien. Stel dat jij een aantal keren thuiskomt en je dan afreageert van de dag door een eetbui te hebben. Dan wordt het logisch dat je op een gegeven moment altijd als je thuiskomt behoefte gaat krijgen aan een eetbui. Je lichaam koppelt thuiskomen aan een eetbui. Of koppelt bepaald eten aan een eetbui. Of koppelt een bepaalde reactie van iemand aan een eetbui. Zo kunnen allerlei Pavlov-reacties ontstaan ook als het gaat om eetbuien.
Je kunt je waarschijnlijk voorstellen dat dit soort Pavlov-reacties ook betrekking hebben op compensatiegedrag als braken, laxeren en extreem bewegen. Eten, bepaalde voedingsmiddelen of bepaalde situaties worden onbewust gekoppeld aan jouw compensatie-overlevingsmechanismen.
Het inzicht dat dit soort onbewuste processen meespelen bij je eetstoornis, helpt om dit soort onbedoelde koppelingen ook weer los te kunnen koppelen.
Gerelateerde blogs:
- Honger, trek of emotie. Laat je lijf je antenne zijn voordat je naar eten grijpt.
- Help, hoe kan ik stoppen met eetbuien. 5 Tips
- Gratis-e-boek met 21 tips om te stoppen met eetbuien
Nou ben ik benieuwd. Welke van de drie oorzaken spelen een rol bij jouw eetbuien? Deel je antwoord in het reactieveld hieronder.
Weet dat de drang naar eten, zeker als het een gewoonte is geworden, wordt veroorzaakt door de gewoonte (want ik vermoed dat je al langer emoties probeert te voorkomen of te omzeilen door eten) en door hormonale en fysieke reacties in je lichaam. Deze combinatie maakt het zo ingewikkeld om ermee om te gaan. Als je alleen al denkt aan eten op die lastige momenten, worden je smaakpapillen aangezet en gaat het speeksel eigenlijk al lopen. Dit is in feite een soort dierlijke reactie van ons lichaam die ons voorbereidt op voedselvertering.
Ook maakt ons lichaam dopamine (gelukshormoon) aan als je lekker eet waardoor stresshormonen (als cortisol) kunnen verdwijnen. Dat is dus ook een beloning. Als je dat een tijdje gedaan hebt, bereidt je lichaam zich al voor op dit soort situaties. Dan hoef je het alleen de onrust te voelen of aan eten te denken of je lichaam en hormoonstelsel gaat zich al klaarmaken voor lekkers. En als je het niet eet, krijg je een soort ontwenningsverschijnselen. Dat is heel normaal, maar heeft eigenlijk helemaal niets te maken met wie jij bent en wat je wilt. Het is puur een lichamelijke, instinctmatige reactie op lekkers.
Je hoeft dus niet te schrikken als je lichaam zo’n (sterke) reactie geeft. Dit beseffen helpt je misschien al wel om op die momenten je hoofd helder te houden en jezelf af te vragen: heeft mijn lijf nu echt voeding nodig of gaat het hier helemaal niet om eten maar om onrust en emoties? Of heb ik nu echt trek in dit eten, is dit nu echt het lekkerste wat ik zou willen eten of dat eten waar mijn lijf echt behoefte aan heeft? Tel daarbij op de vraag: Als ik dit nu doe, zijn ik en mijn lijf daar over twee uur ook nog steeds blij mee? En dan kun je bewust kiezen voor wat je wel wilt en wat wel goed voor jou is. Voor dat moment en daarna.
Maar jouw vraag is: "Wat dan wel?". De enige, duurzame oplossing is, te leren omgaan met emoties en te beseffen dat het hier om emoties gaat en niet om eten. Weet sowieso dat emoties voorbij gaan. Het gaat er dus om jezelf tot rust te brengen (overdag al of het moment zelf). In dit blog vind je een paar tips hiervoor. Veel mensen gebruiken ook de wandelmeditatie die je bij mijn gratis e-boek vind voor deze lastige momenten. Even de deur uit stappen, de MP3 meditatie op je kop en dan gaat het al een stuk beter.
Kijk eens hoe je deze eetgewoonte kunt doorbreken. Hoe minder je aan de 'roep naar iets lekkers' toegeeft, hoe minder vaak deze voor zal komen. Hierbij een paar tips die hierbij kunnen helpen, c.q. het wat makkelijker maken om deze roep om lekkers te weerstaan:
- Op een andere plek (bijvoorbeeld een andere stoel of bank) gaan zitten helpt vaak al een heel stuk om de gewoonte te doorbreken.
- Het aloude tot 10 tellen of een paar minuten wachten wil ook nog weleens helpen.
- Een therapeutisch wasje vouwen tijdens het TV-kijken (dan heb je je handen toch nodig voor wat anders).
- Tegen het stemmetje zeggen dat je hem wel gehoord hebt, maar dat je even over slaat, kan ook.
- Of een film kijken zonder reclamebreaks.
- In mijn e-boek "Eerste Hulp Set bij Eetbuien" vind je overigens 21 tips die hierbij kunnen helpen.
- En ik schreef onlangs dit blog en dat ging hier ook over "Het is nu toch al een verloren dag"
1. Ook hier kan je bloedsuikerspiegel weer parten spelen. De tarwe in het brood is de afgelopen eeuw zo doorgekweekt dat de landbouwopbrengsten maximaal zijn. Helaas is hierbij ook de voedingswaarde veranderd waardoor ook hier de koolhydraten zeer snel omgezet worden in suikers en deze je bloedsuikerspiegel verhogen. Je lichaam gaat compenseren met insuline aanmaak en hierdoor kun je dan weer in een dip terecht komen. Wit of maisbrood heeft dit effect meer dan volkoren brood of meergranen/zaden brood. Herken je die bloedsuiker dip, dan zou je eens kunnen kijken of je brood kunt kopen met minder bewerkte ingrediënten of van bijvoorbeeld spelt of brood te kopen waar ook noten of zaden in verwerkt zitten (dit zorgt ervoor dat je bloedsuikerspiegel minder snel stijgt). Probeer het uit en kijk hoe het voor jou werkt.
2. Het kan ook liggen aan je beleg. Is dat zoet of hartig? Zoet zorgt ook weer voor snellere stijging van je bloedsuikerspiegel.
3. Of aan het feit dat je eigenlijk al te lang je hongergevoel hebt genegeerd. Dan duurt het langer voordat je een gevoel van verzadiging bereikt.
4. Heb je naast het dooreten van je brood, ook vaak pijn in je buik, een opgeblazen gevoel of ontlasting die dunner is dan je zou willen, dan kan het zijn dat je een intolerantie voor gluten of tarwe hebt of misschien wel een darmparasiet. Je kunt eens proberen om twee weken geen tarweproducten te eten en 's ochtends bijvoorbeeld te ontbijten met havermoutpap en tussen de middag bijvoorbeeld een salade te nemen en dan eens te kijken hoe dat bevalt. Heb je echter last van deze klachten, dan zou ik ook aanraden om een keer bij een natuurvoedingsdeskundige langs te gaan of bij je huisarts en eventueel wat onderzoeken te laten doen.
Het allerbelangrijkste blijft bij alles: luister naar je lichaam. Heb jij last van bepaalde voedingsmiddelen? Probeer dan eens een alternatief en kijk hoe dat voor jou werkt. Succes, Charlie
Zie ook mijn blog Het eetpatroon dat mij definitief afhielp van mijn eetbuien en boulimia. Bij chips denk ik eerder dat het komt door de 'bite' en de eigenlijk wat flauwe smaak waardoor je eigenlijk geen verzadiging bereikt en daardoor maar door blijft eten. Qua cacao zijn de meningen wat verdeeld. Ik vond er wel een leuk blog over. Hierbij de link.
Ik at destijds ook vooral om me te verdoven of uit frustratie maar ook wel omdat ik te weinig at of omdat het een gewoonte was geworden om na een zware dag eetbuien te hebben. Soms was zelfs dat er niemand thuis was een trigger omdat ik dan ongestoord m'n gang kon gaan.
Na mijn herstel is het een gewoonte geworden om te checken waar ik echt behoefte aan heb. Ben ik labiel dan weet ik dat eten niet helpt, maar wel een warm bad, een knuffel, een goed gesprek of een mooi tijdschrift of goede film. Heb ik honger, dan eet ik wat voedzaams, trek dan kies ik iets lekkers en gewoontes heb ik tegenwoordig vrij snel door. Alle drie de oorzaken zijn er dus nog steeds, ik ga er alleen anders mee om. Wat ik me toen heb aangeleerd dat doe ik nog steeds. En dat geeft een zeer goed gevoel.
Bewust worden van wat wat is helpt bij de oplossing.