Hoe de Wow-factor je gevangenhoudt in een eetstoornis. Totdat je ‘m door hebt

Niemand kiest bewust voor eetbuien, boulimia of een eetbuistoornis. Toch blijven ze jarenlang hangen zonder dat je kunt ontsnappen. Hoe dat komt? Het is de Wow-factor. De cruciale factor die je gevangenhoudt in een eetstoornis.

.

‘Die wow-factor. Die gaat over mij’

Ze is nog niet binnen, of ze vertelt het al. Herkenning, confrontatie en tranen in aanloop naar onze sessie. Nadat ze over de Wow-factor had gelezen in mijn boek ‘Bevrijd jezelf van eetbuien & boulimia’.

Begrijpen hoe de Wow-factor werkt, hielp haar om oude patronen los te laten. Ik weet gelijk: hier moet ik een blog over schrijven.

Wat is de Wow-factor?

Gelijk uitleggen wat de Wow-factor is, is niet handig. Er gaat namelijk wat aan vooraf. Daarom volg ik de route van het ontstaan van eetbuien, eetverslavingen en eetstoornissen. Helemaal tot en met het moment dat ze hardnekkig en robuust blijken. Dus heb nog even geduld, ik vertel je straks alles over de Wow-factor.

Hoe beland je in de cirkel van eetstoornissen?

Boulimia, eetbuistoornis (binge eating), of welke andere eetstoornis dan ook, ontwikkel je niet bewust. Het sluipt erin, heel sneaky, tot je opeens ergens bent aanbeland en je realiseert dat je gevangen zit. Gevangen in een vreemd web van eetbuien, compenseren, schaamte en bedrog.

Jouw aanleg bepaalt al veel (psychosociale factoren)

Een eetstoornis ontstaat door een mix van factoren. Zo kunnen bepaalde sociale en psychologische kenmerken (psychosociale factoren) je gevoeliger maken voor het ontwikkelen van een eetstoornis. Denk aan onzekerheid, perfectionisme, sensitiviteit, angst voor afwijzing en lastig om kunnen gaan met gevoelens en kritiek.

Er is altijd een aanleiding (de trigger)

Vervolgens kan een bepaalde gebeurtenis de aanleiding (trigger) zijn iets te veranderen in je eetgedrag. Denk aan fysieke triggers als aankomen of niet meer in je kleding passen. Of negatieve opmerkingen over je uiterlijk: ‘Zit die broek niet te strak?’.

Ook andere ervaringen kunnen zorgen voor verandering in je eetgedrag. Bijvoorbeeld ziekte, schrik en rouw om het verlies van een dierbaar iemand of een traumatische ervaring als misbruik of gepest worden.

In combinatie met ander eetgedrag

Een of meerdere triggers kunnen aanleiding zijn je eetgedrag te veranderen. Bewust of onbewust. Misschien krijg je geen hap door je keel van verdriet of stress. Of merk je dat je bepaalde gevoelens kunt wegdrukken of verdoven door emotie-eten.

Het kan ook een bewuste keuze zijn. Dat je alleen nog maar gezond of minder wilt eten. Vaak in combinatie met obsessief bewegen. Om af te vallen, fit te blijven, je zekerder te voelen, gelukkiger te zijn of meer zelfvertrouwen te krijgen.

En dan ontstaat de Wow-factor die je nooit meer kwijt wilt

Nieuw eetgedrag heeft zo z’n effecten en als deze positief zijn, voelt dat als een beloning. Bingo. Je profiteert van de Wow-factor.

De eerste beloning: het gevoel van succes en controle

Afvallen geeft een gevoel van succes, controle en kracht. Maar dat is nog niet alles. De omgeving geeft ook veelvuldig complimenten als je afvalt. ‘Wat zie jij er goed uit’, ‘Wat ben je afgevallen’ of ‘Wat knap van je’. Je voelt je trots en blij met de complimenten en de controle die je hebt over eten en je lijf. Wow! Deze Wow-factor, dit gevoel, wil  je nooit meer kwijt.

De tweede beloning: controle over negatieve emoties en gedachtes

Zowel door te lijnen als te overeten kun je gevoelens wegdrukken, verdoven of niet binnen laten komen. Tijdens een eetbui voel je namelijk even niets. Je vult letterlijk en figuurlijk je buik met wat anders. Zolang je blijft eten, heb je even rust.

Ook hongeren heeft dat effect. Als je jezelf uithongert, vind je de pijn van de honger bovendien vaak prettiger dan pijn van negatieve gevoelens en gedachtes.

Zo ontdek je dat je negatieve emoties en stress kunt reguleren. Alweer een beloning. Ook deze Wow-factor is er één die je koestert en wilt behouden. Het is weliswaar een zeer discutabele vorm van succes, maar Wow, jij kunt dit. Gaaf.

De derde beloning: je hebt een schuilplek gevonden

Terwijl je meer en meer afvalt, neem je steeds minder ruimte in op de wereld. Dat kan veiliger voelen dan wel ruimte innemen of anderen tot last zijn.

En als je meer en meer aankomt, krijg je een steeds grotere beschermlaag om je heen waarin je je kunt verstoppen en veilig of klein kunt zijn. Een buffer tussen jou en de wereld.

Zowel dunner als dikker worden kunnen dus voelen als oplossing. Meestal onbewust maar toch. Een ware Wow-factor.

Alle drie de beloningen maken de Wow-factor tot een groot iets. Zeker als je twee of meer beloningen ervaart. Een gevoel dat je nooit meer kwijt wilt. En daarin schuilt ook gelijk het gevaar.

Wat is het gevaar van de Wow-factor?

De Wow-factor maakt dat je door wilt blijven gaan met je nieuwe eetgedrag. Je wilt blijven profiteren van de ‘positieve’ effecten. Het wordt obsessief.

In deze fase begint vaak het schaduwleven. Want natuurlijk zijn er situaties waarin het lastig wordt je nieuwe gedrag vol te houden. Deze fase kenmerkt zich vaak door jezelf terugtrekken of stiekem gedrag. Zeggen dat je al gegeten hebt, terwijl dat niet zo is. Uitjes afzeggen om je thuis terug te trekken met eetbui-voer. Of obsessief sporten of bewegen ten koste van ontspanning of een sociaal leven.

Zo kan iets wat je onbewust in gang hebt gezet uitmonden in een verslaving, anorexia, boulimia of eetbuistoornis met alle negatieve gevolgen die daarbij horen. Je hebt er niet bewust voor gekozen, maar je hebt het nu wel. Wat begon met een positief effect, begint zich nu tegen je te keren. Je gaat je steeds onzekerder voelen over jezelf. En je hebt steeds meer Wow-factor beloningen nodig. En zo blijft je hangen in de vicieuze cirkel van eetstoornissen.

Hoe mijn Wow-factor gewerkt heeft lees je hier in mijn persoonlijke verhaal.

Als je eenmaal weet welke Wow-factor bij jou steeds aangaat, kun je op zoek naar andere manieren om je zekerder te voelen, te kunnen ontladen of ontspannen of je veilig te voelen.

Ik ben benieuwd wat jouw Wow-factor is en welke beloningen jij herkent.